Arbeidsovereenkomst
Werkgever en werknemer leggen hun afspraken vast in een schriftelijke arbeidsovereenkomst. Deze kan voor bepaalde of onbepaalde tijd worden gesloten. De cao bepaalt welke gegevens minimaal in het contract moeten staan, zoals functie, salaris, arbeidsduur, werkplek en dat de cao van toepassing is.
Werkgever en werknemer zijn verplicht zich aan de cao te houden en zich als goed werkgever en goed werknemer te gedragen, conform cao en Burgerlijk Wetboek. Voor BNA-bureaus geldt aanvullend de gedragscode.
Arbeidsduur, jaaruren en thuiswerken
Een voltijdse werkweek is volgens de cao 40 uur. Bij een kortere werkweek worden de cao-afspraken naar rato toegepast. Werkgever en werknemer kunnen samen kiezen voor het jaarurensysteem: het aantal uren per jaar wordt flexibel ingezet, met drukke en rustige periodes in balans. Jaaruren moeten voldoen aan de Arbeidstijdenwet.
Thuiswerken en hybride werken worden per geval afgesproken. De functie moet zich ervoor lenen, en de werkplek moet arbo-verantwoord zijn. Werkgever en werknemer maken in redelijkheid afspraken over de balans tussen thuis en op kantoor werken, inclusief een passende vergoeding.
Overwerk
Tot en met functieniveau 5 kan overwerk worden gecompenseerd in tijd of uitbetaald, in overleg. Vanaf functieniveau 6 hoort een zekere uitloop bij de functie; overwerktoeslag is dan niet van toepassing. Werkgever informeert werknemers schriftelijk over wat als overwerk, flexibel of extra werk wordt beschouwd. Dit is uitgewerkt in bijlage 6 van de cao.
Bij verschil van inzicht over overwerk kan een geschil worden voorgelegd aan de geschillencommissie.
Einde arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd
Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt automatisch (van rechtswege) op de in die overeenkomst afgesproken einddatum. Tussentijdse beëindiging kan alleen als daar een beding voor is opgenomen in de arbeidsovereenkomst of bij wederzijds goedvinden.
Voor elk tijdelijk contract vanaf zes maanden geldt de wettelijke aanzegverplichting. De werkgever moet de werknemer minimaal een maand voor de einddatum schriftelijk of elektronisch informeren of de arbeidsrelatie al dan niet wordt voortgezet, en bij voortzetting ook onder de voorwaarde daaronder.
Bij niet verlenging of tussentijdse beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd door of vanwege de werkgever geldt de wettelijke transitievergoeding vanaf de eerste werkdag.
Extra tijdelijke contracten studenten Academie van Bouwkunst (AvB)
Werkgevers mogen met werknemers maximaal drie tijdelijke contracten van maximaal drie jaar afspreken, dit wordt de ‘ketenregeling’ genoemd. Voor studenten aan een AvB geldt een uitzonderingsregeling: na de reguliere keten mag de werkgever maximaal twee keer een jaarcontract aanbieden. Dit mag alleen zolang de student de studie volgt.
Het contract eindigt automatisch aan het einde van de maand waarin de student het diploma behaalt of de studie beëindigt. Werkgever informeert de werknemer uiterlijk een maand van tevoren of de arbeidsovereenkomst wordt omgezet in een vast contract.
Einde arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd
Bij een vast contract geldt een wettelijke opzegtermijn van één maand voor de werknemer (tenzij anders overeengekomen). Voor de werkgever gelden de wettelijke termijnen, afhankelijk van het aantal dienstjaren. Ook hier geldt: bij beëindiging door of vanwege de werkgever is een transitievergoeding verschuldigd.
De arbeidsovereenkomst eindigt automatisch op de dag waarop de werknemer de AOW-leeftijd bereikt. Na de AOW-gerechtigde leeftijd mogen werkgever en werknemer, als beiden dat willen, tijdelijke contracten afsluiten (maximaal zes in vier jaar). Let op, in dit geval is géén transitievergoeding verschuldigd.
Stage en cao
Een stage is bedoeld om praktijkervaring op te doen als onderdeel van een opleiding. Voor alle stages binnen architectenbureaus geldt de stageregeling uit bijlage 7 van de cao. Deze is verplicht en de bijbehorende stageovereenkomst moet worden gebruikt. De stagiair staat ingeschreven bij een erkende opleiding en leert onder didactische verantwoordelijkheid van de onderwijsinstelling.
Er zijn drie soorten stages:
- Leerstage – gericht op praktijkervaring bij een opdracht die vanuit de opleiding is meegegeven.
- Onderzoeksstage – de student voert onderzoek uit naar een onderwerp aangedragen door het bureau.
- Afstudeerstage – de student werkt binnen het bureau aan een afstudeeropdracht, in overleg met de opleiding.
De stagevergoeding is een tegemoetkoming in de kosten. Geadviseerd wordt:
- €400 bruto per maand (voltijd) voor mbo-studenten
- €550 bruto per maand (voltijd) voor hbo/wo-studenten
Let op, dit is een adviesvergoeding en geen verplichting op grond van de cao.
Stagiairs hebben géén arbeidsovereenkomst in de zin van het Burgerlijk Wetboek en vallen buiten de cao voor werknemers. Zij ontvangen geen vakantietoeslag, bouwen geen vakantiedagen op, en zijn niet verzekerd voor WW of WIA. Voor ziektekosten moeten zij zelf een zorgverzekering afsluiten.
Let op: een student van de Academie van Bouwkunst (AvB) is géén stagiair, maar werknemer. Voor AvB-studenten gelden alle cao-rechten en -plichten.
De stagebieder is verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden, verzekering bij bedrijfsongevallen, en moet de stagiair in staat stellen om opleidingsdoelen te halen.
Inhuren zzp’er
Architectenbureaus kunnen zelfstandig werkenden (zzp’ers) inhuren op basis van een opdrachtovereenkomst. Volgens cao-artikel 18 (standaardbepaling) gelden daarbij de volgende uitgangspunten:
- Het architectenbureau is opdrachtgever, niet werkgever.
- De opdrachtovereenkomst moet gebaseerd zijn op het door de Belastingdienst goedgekeurde model “algemene opdrachtovereenkomst / geen werkgeversgezag voor architectenbureaus”.
- Er is sprake van een opdrachtovereenkomst als de opdrachtnemer een tarief hanteert van minimaal 150% van het bruto uurloon + 8% vakantietoeslag, voor vergelijkbare werkzaamheden onder vergelijkbare omstandigheden.
Wordt een lager tarief betaald, dan ontstaat een vermoeden van werknemerschap. In dat geval kunnen opdrachtgever en/of opdrachtnemer dit melden bij de geschillencommissie, die dit beoordeelt volgens de cao-procedure (bijlage 4).
Let op: risico op arbeidsovereenkomst
De cao sluit aan bij het arbeidsrechtelijke onderscheid tussen een opdrachtovereenkomst en een arbeidsovereenkomst. De naam van de overeenkomst is niet doorslaggevend, het gaat om de feitelijke uitvoering. Een overeenkomst kan alsnog als arbeidsovereenkomst worden aangemerkt als voldaan is aan drie criteria:
- Persoonlijke arbeid – de opdrachtnemer moet het werk zelf uitvoeren;
- Loon – er is sprake van een beloning voor de werkzaamheden;
- Gezag – de opdrachtgever bepaalt hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd.
Deze toetsing is gebaseerd op de praktijk, niet op hetgeen op papier staat. Alle omstandigheden van de samenwerking worden meegewogen. Denk aan:
- inbedding van het werk in de organisatie;
- aanwezigheid van ondernemersrisico;
- mate van zelfstandigheid;
- vervangingsmogelijkheid;
- wijze van aansturing;
- gebruik van bureau-eigen materialen;
- en hoe onderscheid wordt gemaakt ten opzichte van werknemers in loondienst.
De Hoge Raad bevestigde dit uitgangspunt in het Deliveroo-arrest: zelfs als partijen op papier een opdrachtovereenkomst hebben, kan toch sprake zijn van een arbeidsovereenkomst.
Fiscale gevolgen
Naast arbeidsrechtelijke gevolgen heeft schijnzelfstandigheid ook fiscale risico’s:
- De Belastingdienst kan bij controle oordelen dat sprake is van een dienstverband;
- Dit leidt mogelijk tot naheffingen, premies en boetes voor het bureau;
- Modelovereenkomsten zijn niet langer doorslaggevend — feiten wegen zwaarder dan formele afspraken.
Advies
Om risico’s te vermijden:
- Beoordeel van tevoren of de cao-modelovereenkomst daadwerkelijk passend is voor de constructie die partijen in gedachten hebben;
- Betaal minimaal het cao-tarief van 150% + 8%;
- Evalueer of er in de praktijk géén sprake is van een gezagsrelatie of werknemerschap;
- Bij twijfel: neem contact op met de helpdesk van SFA of leg de situatie voor aan de geschillencommissie.
Handige links
Artikel 10 - Arbeidsovereenkomststandaardbepaling
Werkgever en werknemer ondertekenen bij indiensttreding een schriftelijke arbeidsovereenkomst waarin de gemaakte afspraken worden vastgelegd. De arbeidsovereenkomst bevat in ieder geval:
- de naam en vestigingsplaats van werkgever, de naam en woonplaats van werknemer;
- de datum van indiensttreding;
- de duur van de arbeidsovereenkomst als deze voor bepaalde tijd is;
- de plaats(en) (van) waar(-uit) werknemer werkt;
- de functie, de functiefamilie en het functieniveau;
- het bruto maandsalaris;
- de geldende arbeidsduur per week;
- dat de cao van toepassing is op de arbeidsovereenkomst.
Artikel 11 - Verplichtingen van werkgever en werknemerstandaardbepaling
Werkgever en werknemer zijn verplicht zich te houden aan de arbeidsvoorwaarden zoals omschreven in deze cao, deze onverkort toe te passen en zich te gedragen als goed werkgever en goed werknemer. Artikel 5 bevat een algemene ontheffingsbepaling indien strikte toepassing van dit artikel tot onbillijkheden leidt.
- Voor werkgever geldt in het bijzonder:
- Als een werknemer onoverkomelijke ethische of religieuze bezwaren heeft tegen werkzaamheden die onderdeel zijn van een opdracht die door het bureau is aanvaard, dan zal werkgever die bezwaren eerbiedigen en indien mogelijk voor vervangende arbeid zorgen.
- Werkgever stelt de cao (digitaal) ter beschikking aan werknemer.
- Werkgever faciliteert werknemer bij het volgen van scholing die noodzakelijk is voor de uitoefening van zijn functie. Voor zover dat redelijkerwijs van werkgever kan worden verlangd faciliteert hij werknemer bij het voortzetten van de arbeidsovereenkomst in een andere of aangepaste functie indien de functie van werknemer komt te vervallen of als werknemer niet langer in staat is deze te vervullen.
- Voor werknemer geldt in het bijzonder:
- Werknemer is medeverantwoordelijk voor het op peil houden van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het volwaardig kunnen uitoefenen van zijn functie.
- Werknemer heeft toestemming van werkgever nodig voor het verrichten van nevenwerkzaamheden. Die toestemming wordt gegeven tenzij er sprake is van concurrentie, strijdige belangen of een kennelijk nadelige invloed op het functioneren van werknemer.
Bij deelname aan prijsvragen stelt werknemer werkgever daarvan vooraf op de hoogte ter voorkoming van tegenstrijdige belangen. - Werknemer stelt zich discreet en loyaal op ten aanzien van werkgever met inbegrip van het zorgvuldig omgaan met informatie van en over het architectenbureau en zijn relaties. Werknemer brengt geen vertrouwelijke gegevens over de onderneming van werkgever naar buiten.
- Werknemer respecteert de intellectuele eigendomsrechten van werkgever.
- Werknemer mag goederen en (digitale) bestanden, die hij van werkgever tijdens de duur van de arbeidsovereenkomst onder zich krijgt, gebruiken voor de doelen waar deze voor zijn bestemd, zij blijven eigendom van werkgever.
Werknemer is verplicht deze goederen en bestanden op eerste verzoek van werkgever en in elk geval op het tijdstip waarop de arbeidsovereenkomst eindigt, weer aan werkgever ter beschikking te stellen.
Artikel 12 - Arbeidsduur, jaaruren en thuiswerkenstandaardbepaling
- De bepalingen in deze cao gaan uit van een arbeidsduur van 40 uur per week en worden naar evenredigheid toegepast bij een kortere arbeidsduur.
- De jaaruren zoals omschreven in artikel 2 lid o kunnen flexibel ingezet worden binnen de ruimte die de Arbeidstijdenwet biedt.
- Het flexibel werken wordt in goed overleg tussen werkgever en werknemer afgesproken. Instemming van werknemer en werkgever is voorwaarde. Beiden kunnen het initiatief nemen om uren flexibel in te zetten.
- Werkgever en werknemer maken in redelijkheid afspraken over de balans tussen werken op kantoor en thuis en over een vergoeding voor reiskosten en het thuiswerken.
Artikel 13 - Overwerkstandaardbepaling
- Overuren tot en met functieniveau 5 worden in overleg tussen werkgever en werknemer uitbetaald of omgezet in vrije tijd.
- Een werknemer vanaf functieniveau 6 wordt geacht zelf te kunnen sturen op inzet van uren. Een uitloop van geplande werkzaamheden behoort daarom bij de functie.
- Werkgever zorgt ervoor dat werknemer schriftelijk wordt geïnformeerd over wat onder overwerk, flexibel en extra werk wordt verstaan. Werkgever wijst werknemer daarvoor op bijlage 6 bij deze cao.
Artikel 14 - Einde van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd standaardbepaling
1. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt van rechtswege op de afgesproken einddatum.
2. Voor een arbeidsovereenkomst die zes maanden of langer duurt, geldt de aanzegverplichting als bedoeld in artikel 7:668 van het Burgerlijk Wetboek.
3. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan in principe niet tussentijds worden beëindigd of opgezegd, tenzij
a. met wederzijds goedvinden of
b. partijen bij het aangaan van de overeenkomst schriftelijk een tussentijds opzegbeding zijn overeengekomen.
4. Werkgever is werknemer een transitievergoeding verschuldigd, indien de arbeidsovereenkomst op initiatief van of ten gevolge van handelen van de werkgever wordt beëindigd. De transitievergoeding wordt vastgesteld conform de wettelijke bepalingen.
Artikel 15 - Buitenwerkingstelling ketenbepalingstandaardbepaling
- Werkgever kan met een werknemer, die een studie volgt aan een Academie van Bouwkunst, aansluitend aan het maximaal aantal maanden en/of contracten zoals bedoeld in art. 7: 668a BW (maximaal 36 maanden of maximaal 3 contracten) maximaal twee maal een arbeidsovereenkomst voor een jaar sluiten.
- De verlenging zoals genoemd in lid 1 eindigt van rechtswege aan het eind van de maand waarin werknemer zijn/haar diploma heeft behaald.
- De verlenging zoals genoemd in lid 1 eindigt indien werknemer tussentijds stopt met zijn opleiding per het einde van de maand waarin werknemer is gestopt.
- Het gestelde over de aanzegtermijn in artikel 14 lid 2 is -met uitzondering van het in lid 2 en 3 gestelde- ook op de verlengde arbeidsovereenkomsten van toepassing.
Artikel 16 - Einde van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijdstandaardbepaling
- Zowel werkgever als werknemer moeten een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd schriftelijk en met redenen opzeggen, met inachtname van de geldende opzegtermijn.
- Als het opzegging om een dringende reden betreft, zoals bedoeld in artikel 7:677 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek, moet die reden schriftelijk en onmiddellijk worden meegedeeld.
- Voor werknemer geldt een opzegtermijn van één maand. Daarvan kan schriftelijk worden afgeweken. Als met werknemer een langere opzegtermijn wordt afgesproken moet de opzegtermijn van de werkgever minimaal het dubbele zijn van de opzegtermijn van werknemer.
- Voor werkgever gelden de wettelijke opzegtermijnen:
Duur arbeidsovereenkomst
Lengte opzegtermijn
Korter dan vijf jaar
1 maand
Vijf jaar of langer, maar korter dan 10 jaar
2 maanden
Tien jaar of langer, maar korter dan 15 jaar
3 maanden
15 jaar of langer
4 maanden
- Opzeggen van een arbeidsovereenkomst gebeurt tegen het einde van de maand, tenzij schriftelijk anders is afgesproken.
-
Werkgever is werknemer een transitievergoeding verschuldigd, indien de arbeidsovereenkomst op initiatief van of ten gevolge van handelen van de werkgever wordt beëindigd. De transitievergoeding wordt vastgesteld conform de wettelijke bepalingen.
- De arbeidsovereenkomst eindigt automatisch op de dag waarop werknemer de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt.
Artikel 17 - Stagesstandaardbepaling
De stageregeling voor architectenbureaus zoals opgenomen in bijlage 7 van deze cao is van toepassing op stage-afspraken.
Artikel 18 - De opdrachtovereenkomststandaardbepaling
- Architectenbureaus (werkgevers) zijn met betrekking tot opdrachtovereenkomsten te beschouwen als opdrachtgever.
- Architectenbureaus hanteren voor overeenkomsten van opdracht de algemene opdrachtovereenkomst/geen werkgeversgezag voor architectenbureaus zoals goedgekeurd door de belastingdienst.
- Er is ook sprake van een opdrachtovereenkomst indien opdrachtnemer een uurtarief in rekening brengt van ten minste 150% van het bruto uurloon verhoogd met 8% vakantietoeslag dat geldt voor werknemers voor vergelijkbare werkzaamheden in vergelijkbare omstandigheden. Indien minder wordt betaald ontstaat een vermoeden van werknemerschap. Dan kunnen opdrachtgever en/of opdrachtnemer daar melding van doen bij de geschillencommissie. Die behandelt deze melding conform de reguliere geschillenprocedure zoals opgenomen in bijlage 4.